W jaki sposób FAO może lepiej wspierać kraje w rozwiązywaniu problemów związanych z transformacją systemów rolno-spożywczych, aby były one bardziej zrównoważone, trwałe i sprzyjające włączeniu społecznemu?

Przez ostatnie lata coraz częściej mówi się o pilnej potrzebie transformacji systemów rolno-spożywczych, tak aby były one bardziej zrównoważone, trwałe i sprzyjające włączeniu społecznemu. Głos w tej sprawie często zabiera Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa Organizacji Narodów Zjednoczonych (FAO). Tym razem, organizacja zaprasza do uczestniczenia w konsultacjach online w ramach Światowego Forum Bezpieczeństwa Żywnościowego i Żywienia (FSN Forum). Poniżej publikujemy tłumaczenie własne komunikatu / zaproszenia do udziału. Więcej szczegółów oraz niezbędne dokumenty, znajduje się na stronie organizatorów: FAO. Nabór otwarty jest do 18 marca 2024 r.

---

Co rozumiemy przez pojęcie systemów rolno-spożywczych i podejścia systemowego?

"System rolno-spożywczy obejmuje całą drogę produktów (na przykład zbóż, warzyw, ryb, owoców i zwierząt gospodarskich) od pola do stołu — w tym ich uprawę, zbiór, przetwarzanie, pakowanie, transport, dystrybucję, handel, kupno, przygotowanie, spożycie i utylizację. Uwzględnia również produkty nieżywnościowe (np. leśnictwo, hodowla zwierząt, wykorzystanie surowców, biomasy do produkcji biopaliw i włókien), które także stanowią źródło utrzymania rzutujące na działania, inwestycje i wybory odgrywające rolę w dostarczaniu nam żywności i produktów rolnych".

Biorąc pod uwagę to, że systemy te składają się ze złożonego zestawu powiązanych ze sobą elementów generujących różne cele, podejście systemowe pomaga różnorodnym podmiotom zrozumieć, w jaki sposób jest zorganizowany i jak funkcjonuje system. Poprzez wspólne identyfikowanie różnych komponentów, czynników i powiązań między nimi oraz określenie możliwych kierunków działania, można ustalić, co stanowi kwestię sporną i gdzie należy stawiać dalsze kroki.

---

Zrównoważone i odporne systemy rolno-spożywcze dysponują ogromnym potencjałem pozytywnego oddziaływania na społeczny, gospodarczy i środowiskowy wymiar zrównoważonego rozwoju. Chociaż wydaje się, że istnieje powszechna zgoda i konsensus co do potrzeby przekształcenia systemów rolno-spożywczych, to wymagania dotyczące polityki, prawa i kwestii zarządzania oraz ich konsekwencje dla poszczególnych krajów wciąż wymagają lepszego sformułowania. Dziesięciolecia wysiłków na rzecz rozwoju na całym świecie pokazały, że wąskie podejście i „szybkie" rozwiązania technologiczne nie działają zwłaszcza w perspektywie długoterminowej. Dane, technologia i innowacje mogą być potężnym motorem do przekształcania systemów rolno-spożywczych, ale tylko wtedy, gdy towarzyszy im odpowiednie sprzyjające środowisko i system zarządzania.

Jak stwierdził Sekretarz Generalny ONZ w swoim raporcie, droga do transformacji wymaga "kompleksowego planowania, współpracy i uwzględnienia potencjalnych kompromisów, synergii i międzynarodowych skutków ubocznych", a "kraje będą musiały stawić czoła sprzeciwowi i reakcjom politycznym, które mogą pojawić się wobec zmian".

W wysiłkach na rzecz transformacji rynków rolno-spożywczych, niektóre z największych barier do pokonania obejmują brak spójności i koordynacji działań politycznych, niewystarczające możliwości i zaangażowanie kluczowych interesariuszy, rosnące nierówności płci i różnice społeczno-ekonomiczne w poszczególnych krajach oraz pomiędzy nimi, a także brak równowagi pomiędzy władzą i interesami gospodarczymi — podstawą ekonomii politycznej i kontroli systemu rolno-spożywczego. I tak na przykład środki służące ochronie bioróżnorodności i łagodzeniu zmian klimatycznych mogą naruszać prawa osób o najniższych dochodach i tych, których źródła utrzymania zależą od zasobów naturalnych; środki zmierzające do zwalczania otyłości za pomocą bardziej rygorystycznych regulacji mogą wpływać na interesy gospodarcze prywatnych firm, które sprzedają wysoko przetworzone produkty, a postępująca zmiana modelu produkcji rolnej z rolnictwa zależnego od nakładów zewnętrznych na mniej zależne od chemikaliów i opierające na wytwarzaniu bardziej zróżnicowanej żywności na rynek lokalny (dla zaspokojenia zarówno źródeł utrzymania, jak i celów żywieniowych danej społeczności) nadal wydaje się sprzeczna z obecnie dominującym modelem.

Co więcej, często polityka i prawo nie są spójne z celami transformacji i nie są dostosowane do istniejących rozwiązań instytucjonalnych, struktur politycznych, zasobów i wzrastającej nierówności. Ma to ogromny wpływ na szanse ich wdrożenia (lub nie) w terenie i wygenerowania pożądanych rezultatów.

Wymienione wyżej kwestie wpływają na zdolność FAO do odpowiedniego wspierania krajów członkowskich w projektowaniu i wdrażaniu transformacyjnych ścieżek w kierunku zrównoważonych systemów rolno-spożywczych. Dlatego kluczowe jest, aby Organizacja nadal poszukiwała odpowiedzi na to, co oznacza dla niej podejście do polityki dotyczącej żywności i rolnictwa jako do "systemu", a nie do wielu rozproszonych działań ukierunkowanych na wspólny cel.

Na tym tle, niniejsze internetowe zaproszenie do składania wniosków jest organizowane wspólnie przez Biuro SDG, Wydział Systemów Rolno-Spożywczych i Bezpieczeństwa Żywności, Dział Wspierania Zarządzania i Polityki oraz Dział Prawa Rozwojowego — by zaangażować różne zainteresowane strony i zebrać przykłady środków i interwencji administracyjnych o transformacyjnym wpływie na systemy rolno-spożywcze.

Organizatorzy zachęcają do przekazywania informacji dotyczących następujących rodzajów działań/interwencji:

• Mechanizmy instytucjonalne/ustalenia dotyczące zarządzania zorientowane na konkretne systemy.
• Środki służące dostosowaniu polityk i przepisów do celów transformacji.
• Planowanie budżetu i finansowanie prac międzysektorowych w systemach rolno-spożywczych.
• Działania na rzecz zrównoważenia nierówności w zakresie władzy i podejmowania decyzji w systemie rolno-spożywczym, z uwzględnieniem podejścia uwzględniającego i reformującego kwestie równości płci.
• Środki mające na celu zmniejszenie nierówności w systemach rolno-spożywczych.
• Konkretne wskaźniki i dowody na to, w jaki sposób zmierzono wpływ tych środków.

Zgłoszenia powinny dotyczyć wysiłków transformacyjnych w wymienionych obszarach, z ekonomicznego, społecznego i środowiskowego punktu widzenia, a także powinny ilustrować sposób, w jaki ta transformacyjna zmiana została udokumentowana i zmierzona. Uzyskane wyniki przyczynią się do usprawnienia współpracy FAO z rządami i innymi zainteresowanymi stronami w zakresie polityki, prawa i zarządzania na rzecz bardziej integracyjnych, odpornych i zrównoważonych systemów rolno-spożywczych.

Otrzymane odpowiedzi zostaną upublicznione na stronie internetowej poświęconej konsultacjom. Aby uzyskać więcej informacji na temat transformacji systemów rolno-spożywczych, zachęcamy do zapoznania się z dostępną dokumentacją i materiałami.

Aby wziąć udział (jeśli nie jesteś jeszcze członkiem) w naborze, zarejestruj się na Forum FSN lub zaloguj się na swoje konto. Następnie pobierz szablon zgłoszenia w dowolnym z sześciu języków ONZ (angielskim, francuskim, hiszpańskim, rosyjskim, arabskim i chińskim) i prześli je (w formacie dokumentu Word) dzięki polu "Opublikuj swoje zgłoszenie" na stronie. Organizatorzy proszą o ograniczenie długości zgłoszeń do 2000 słów i dołączenie odpowiednich materiałów pomocniczych. W przypadku pytań technicznych lub pomocy dostępny jest kontakt pod adresem fsn-moderator@fao.org.

---

Po więcej informacji na temat wydarzenia zapraszamy na stronę jego organizatorów: FAO.