Polskie rolnictwo stoi u progu piątej rewolucji – czasu, w którym dane, automatyzacja, sztuczna inteligencja i robotyka stają się integralną częścią pracy w gospodarstwach. O tym, jak skutecznie wdrażać nowoczesne rozwiązania i budować zrównoważoną, konkurencyjną przyszłość sektora rolnego, dyskutowano podczas jubileuszowego X Forum Wiedzy i Innowacji w Rolnictwie, zorganizowanego w ramach KSOW+ 22-23 października 2025 r. w Kazimierzu Dolnym przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu pod hasłem „Rolnictwo 5.0”. Wydarzenie odbyło się pod patronatem honorowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefana Krajewskiego.

Forum zgromadziło szerokie grono uczestników reprezentujących naukę, sektor rolniczy, społeczności wiejskie, przedsiębiorstwa oraz administrację publiczną, skupionych wokół idei rolnictwa 5.0 i innowacyjnych rozwiązań. Stało się tym samym jednym z kluczowych wydarzeń dotyczących innowacji w rolnictwie w 2025 roku.

Obejrzyj nagranie z transmisji online z konferencji

Uroczystego otwarcia konferencji dokonał Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Adam Nowak. W swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie cyfrowej transformacji dla przyszłości polskiego rolnictwa, zwracając uwagę, że koncepcja Rolnictwa 5.0 oznacza nie tylko automatyzację procesów produkcyjnych, lecz także nowe podejście do zarządzania wiedzą, danymi i zasobami w gospodarstwach rolnych.Podkreślił również znaczenie innowacji dla wzmacniania pozycji rolników, redukcji emisyjności oraz poprawy opłacalności i efektywności sektora rolnego.

Następnie głos zabrał Dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Marcin Oszańca. W swoim wystąpieniu podkreślił, że misją Centrum jest wspieranie doradców i rolników w procesie wdrażania nowoczesnych technologii oraz praktyczne wykorzystanie innowacji, które przyczyniają się do zwiększenia efektywności gospodarstw i ich odporności na zmiany klimatyczne. Dyrektor zaznaczył, że transfer wiedzy i innowacji odgrywa kluczową rolę w rozwoju sektora rolnego, który jest jednym z najszybciej rozwijających się obszarów gospodarki. Wskazał, że inicjatywy takie jak ta konferencja są niezwykle cenne, gdyż umożliwiają nie tylko poszerzanie wiedzy, lecz także wymianę doświadczeń i dobrych praktyk między uczestnikami. Na zakończenie swojego wystąpienia Dyrektor podziękował wszystkim za przybycie, podkreślając znaczenie współpracy i otwartości na postęp technologiczny. Zwrócił uwagę, że wykorzystanie nowoczesnych technologii, w tym sztucznej inteligencji, stanowi klucz do zapewnienia opłacalności polskiego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju.

Wykład otwierający pt. „Kierunek Rolnictwo 5.0”, wygłoszony przez prof. Adama Ekielskiego z Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, poświęcony był wyjaśnieniu istoty koncepcji rolnictwa 5.0. Prelegent przedstawił dwa ujęcia tego pojęcia. Pierwsze definiuje rolnictwo 5.0 jako integrację sztucznej inteligencji, dużych zbiorów danych, robotyki, przetwarzania w chmurze oraz automatyzacji w celu poprawy efektywności działalności rolniczej i zwiększenia jakości wykorzystania zasobów ludzkich oraz naturalnych, przy jednoczesnym priorytetowym traktowaniu zasad zrównoważonego rozwoju (np. poprzez rolnictwo węglowe). Drugie podejście określa rolnictwo 5.0 jako nowy paradygmat, w którym człowiek i wartości społeczne zostają postawione w centrum procesu produkcji, a technologia staje się narzędziem wspierającym zrównoważony rozwój, łączącym aspekty ekonomiczne, społeczne i kulturowe.

Profesor Ekielski omówił również czynniki napędzające przejście od rolnictwa 4.0 do  rolnictwa 5.0. Wśród czynników negatywnych wskazał ograniczenia obecnych praktyk rolniczych opartych na technologii, nasilające się problemy środowiskowe – takie jak zmiany klimatu czy degradacja gleb. Do czynników pozytywnych zaliczył natomiast wyzwania społeczne, w tym niedobór siły roboczej, potrzebę redefinicji roli człowieka w procesie produkcji oraz konieczność zapewnienia standaryzacji i bezpieczeństwa żywności.

Prelegent zwrócił uwagę, że transformację w kierunku rolnictwa 5.0 umożliwiają najnowocześniejsze technologie, wśród których kluczowe znaczenie mają: sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe, Internet rzeczy i inteligentne czujniki, drony i robotyka, blockchain i łańcuch dostaw produktów rolnych, inżynieria genetyczna (CRISPR), analiza Big Data i przetwarzanie w chmurze, uprawy wertykalne i hydroponiczne oraz energia odnawialna (m.in. energia słoneczna i bioenergia).

W podsumowaniu prelegent podkreślił, że rolnictwo 5.0 stanowi przełom w rozwoju sektora rolnego – integrując zaawansowane technologie, zwiększa wydajność i efektywność produkcji, ogranicza negatywny wpływ na środowisko oraz wzmacnia odporność i zrównoważony charakter całego ekosystemu rolnego.

Kolejną prelekcję przedstawili Małgorzata Kacperczyk-Kopcińska i Piotr Kopciński, prowadzący gospodarstwa na terenie południowego województwa mazowieckiego oraz częściowo lubelskiego. Właściciele należą do grupy producenckiej, której są założycielem i obejmują kilka gospodarstw, w których wdrażane są nowoczesne technologie rolnictwa 5.0.

Prelegenci podkreślili, że w rolnictwie 5.0 kluczową rolę odgrywają dane, ich przesyłanie oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji do podejmowania decyzji i przetwarzania informacji pochodzących z maszyn, map i badań terenowych. W swoich gospodarstwach stosują zaawansowane technologie, aby zwiększyć efektywność, precyzję i zrównoważony rozwój, koncentrując się na automatyzacji i inteligentnym podejmowaniu decyzji.

Do przykładów praktycznego wykorzystania danych zaliczyli m.in.:

• mapy glebowe, które umożliwiają zmienne dawkowanie nawozów, nasion i oprysków;
• System zarządzania gospodarstwem FMS, pozwalający monitorować produkcję, planować zabiegi i analizować dane;
• Wsparcie sztucznej inteligencji w planowaniu zabiegów agrotechnicznych, interpretacji danych z plonów i przewidywaniu efektów zastosowanych technologii;
• Drony do monitoringu upraw (kamery multispektralne, mapy stresu roślin) i precyzyjnych oprysków, zintegrowane z systemami AI.

Prelegenci wskazali również wyzwania związane z wdrożeniem nowoczesnych technologii, w tym wysokie koszty, ograniczoną ładowność i czas lotu dronów, wymogi prawne oraz trudności w integracji systemów IT i danych.

Dodatkowe elementy wspierające efektywność gospodarstw to: precyzyjne prowadzenie maszyn z GPS, mapy glebowe dla zmiennego dawkowania, monitoring pogody w czasie rzeczywistym przy użyciu lokalnych stacji pogodowych, co wspiera podejmowanie decyzji agrotechnicznych.

Podsumowując, gospodarstwo Małgorzaty Kacperczyk-Kopcińskiej i Piotra Kopcińskiego stanowi przykład transformacji w kierunku inteligentnego i zrównoważonego rolnictwa, w którym kluczowe są: integracja danych (gleba, pogoda, plony), automatyzacja i precyzja działań oraz wsparcie sztucznej inteligencji w podejmowaniu decyzji rolniczych.

Wystąpienie Bogdana Pomianka Z-cy Dyrektora Departmentu Wspólnej Polityki Rolnej w Ministerstwie  Rolnictwa i Rozwoju Wsi przybliżyło możliwości finansowania transformacji cyfrowej w rolnictwie. Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2023–2027 oraz powiązane instrumenty przewidują wsparcie projektów obejmujących digitalizację, automatyzację i zarządzanie danymi — począwszy od inwestycji sprzętowych, poprzez usługi doradcze, aż po integrację rozwiązań cyfrowych.

Perspektywa rynkowa przedstawiona przez PwC, w prelekcji Maliny Jankowskiej i dr Justyny Jasiewicz, podkreśliła, że przewagą konkurencyjną w rolnictwie nie jest już sam dostęp do narzędzi, lecz umiejętność integrowania rozproszonych rozwiązań — platform wymiany danych, standardów interoperacyjności, modułów analitycznych oraz aplikacji rolniczych. Zwrócono uwagę, że w nadchodzących latach dominującym trendem będzie przejście od pojedynczych, „wyspowych” wdrożeń do ekosystemów usług, w których rolnik i doradca korzystają z jednego, spójnego strumienia informacji. Podczas prelekcji zaprezentowano również nowoczesne rozwiązania cyfrowe i technologie stosowane w rolnictwie w Europie, wskazując kierunki rozwoju sektora oraz przykłady dobrych praktyk.

W panelu międzysektorowym, w którym udział wzięli Podsekretarz Stanu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Adam Nowak, prof. Adam Ekielski z SGGW, Dyrektor Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Warszawie, Łukasz Lewandowski oraz rolniczka Małgorzata Kacperczyk-Kopcińska, zderzyły się różne perspektywy wdrożeniowe i regulacyjne.

Uczestnicy panelu wskazali trzy kluczowe warunki umożliwiające osiągnięcie skali wdrożeń:

• Technologia – dostępna, ustandaryzowana i zapewniająca jasny zwrot z inwestycji;
• Kompetencje – rozwój umiejętności cyfrowych zarówno w gospodarstwach, jak i w doradztwie;
• Model finansowania – przewidywalne i uproszczone ścieżki wsparcia oraz możliwość łączenia różnych instrumentów finansowych.

Podkreślono, że tylko połączenie tych trzech elementów pozwala osiągnąć trwały efekt zarówno produkcyjny, jak i środowiskowy.

W trakcie konferencji odbyły się dwa panele tematyczne "Maszyny i urządzenia dla Rolnictwa 5.0" oraz "Diagonostya stanu upraw i gleby (Mobilne Laboratoria)"

Podczas panelu "Maszyny i urządzenia dla Rolnictwa 5.0" zaprezentowano:

• opryskiwacz Amazone wyposażony w komputer ze sterownikiiem współpracującym z Isobus, sterujący automatycznie precyzujną dawką środków ochrony roślin / Wanicki Agro;
• agreaget uprawowo-siewny Kubota wyposazony w komputer maszyny współpracujący z terminalem ciągnika współpracującego z IsoBus, sterujący maszyną z możliwością wysiewu nasion / Agroma S.A. - Kubota;
• siewnik do siewu punktowego przy uzyciu map glebowo-rolniczych, określających zmienność dawkowania nasion oraz nawozów w zależności od zasobności gleb / Wanicki Agro;
• rozsiewacz nawozów Kubota wyposażony w komputer rozsiewacza sterujący automatycznie precyzyjną dawką nawozów mineralnych /Agroma S.A. - Kubota;
• kombajn zbożowy Class wyposażony w system mmapowania plonu / Class;
• ciągniki Class dużej mocy  możliwością dwukierunkowej wymiany danych pomiędzy towarzyszącymi maszynami a systemem zarządzania poprzez nawigację / Class;
• drony korzystające z własnej platformy do tworzenia i przesyłania map aplikacycjnych zmiennego dawkowania nawozów i środków ochrony roślin / Agrodron;
• autonomiczne roboty polowe / Agrointelli.

Panel drugi "Diagonostya stanu upraw i gleby (Mobilne Laboratoria)" obejmował następujące prezentacje:

• Augmenta, kompletny system do analizy kondycji roślin, potrzeb nawożenia i regulatorów wzrostu. / Agrotechnology
• Jak praktycznie wykorzystać dane z analiz glebowych? / Agrinavia
• Przenośne i stacjonarne systemy do pomiaru wilgotności gleby oraz ich zastosowanie we współczesnym rolnictwie. /Geomor Technik
• Pełna wiedza o glebie kluczem do opłacalnego rolnictwa. /Syngeta
• Nie warto stać w miejscu - cyfryzaacja gospodarstwa z Cropwise Operations. / Syngeta
• Niechemiczne metody analizy gleby i liści metodą bliskiej podczerwieni./ Agrocares
• Laboratorium mobilne w praktyce. /MBGiUR Ostrołęka

Towarzysząca konferencji sesja wystawiennicza umożliwiła uczestnikom zapoznanie się z dostępną aparatury, maszynamii urządzeniami omawioanymi podczas paneli. 

Drugiego dnia konferencji uczestnicy udali się do Rolniczego Zakładu Doświadczalnego IUNG Kępa-Puławy, gdzie odbyły się pokazy maszyn i urządzeń wykorzystywanych w rolnictwie 5.0, a także prezentacja sprzętu diagnostycznego stosowanego w nowoczesnych gospodarstwach.

Pokazy dostępnych maszyn i urządzeń w rolnictwie 5.0 obejmowały:

• Autonomiczne roboty polowe: autonomiczny robot polowy z agregatem uprawowym biernym; autonomiczny robot polowy z siewnikiem zbożowym; autonimiczny robot polowy z opryskiwaczem - ekspozycja.
• Ciągnik New Holland z opryskiwaczem Amazone.
• Ciągnik autonomiczny Kubota L1.
• Ciągnik Kubota M7 z agregatem uprawowo-siewnym Kubota.
• Ciągnik Kubota M7 z rozswiewaczem nawozów Kubota z system TIM.

W trakcie pokazu sprzętu diagnostycznego zaprezentowano: Quad z automatycznym próbnikiem glebowym Vintex 1000, drony, skanery glebowe, mobilne laboratorim.

X Forum Wiedzy i Innowacji w Rolnictwie potwierdziło, że przyszłość rolnictwa leży w synergii nauki, technologii i praktyki. Uczestnicy zgodnie podkreślali, że cyfrowe rozwiązania nie są już odległą wizją, lecz realnym narzędziem wspierającym konkurencyjność polskiego rolnictwa i jego zrównoważony rozwój.