Poniżej przedstawiamy przedruk artykułu autorstwa pani Anny Gołdys z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, opublikowanego w biuletynie HORYZONT CDR 1/2025. Artykuł dotyczy projektu Soil-X-Change, realizowanego w ramach programu Horyzont Europa, który stanowi bazę danych dobrych praktyk glebowych wypracowanych przez Grupy Operacyjne EPI.

---

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie od stycznia 2024 roku jest partnerem w 3-letnim projekcie Soil-X-Change (Horyzont Europa), którego celem jest wyselekcjonowanie rezultatów Grup Operacyjnych, które mają udowodniony, pozytywny wpływ na wybrane parametry gleby. Zwraca się również uwagę na wykorzystanie jednej z metod zrównoważonego zarządzania glebą. Bardzo istotne jest, aby wyniki wypracowane w projektach trafiły do rolników – to oni są kluczowymi interesariuszami i od ich działań zależy stopień zaadaptowania danej praktyki. Soil-X-Change ma na celu takie opracowanie rezultatów, które jest obrazowe, klarowne i uwzględniające zmienne uwarunkowania. Rozwiązania będą zaprezentowane na specjalnej platformie, wykorzystującej różne metody wizualizacji. 

Wybrane Grupy Operacyjne tworzą w 9 krajach partnerskich tzw. National Nodes, które są również otwarte dla wszystkich zainteresowanych interesariuszy, dla których istotne są zagadnienia ochrony gleby. Międzynarodowa wymiana wiedzy i czerpanie z osiągnięć innych krajów partnerskich jest również jednym z filarów Soil-X-Change. Obecnie Polskę reprezentuje 9 Grup Operacyjnych w sieci, ale proces angażowania kolejnych jest w toku i widoczne są szanse na powiększenie tego grona. Kluczowa jest gotowość do podzielenia się szczegółami swojego projektu – poznanie wszystkich uwarunkowań umożliwi przygotowanie materiałów upowszechnieniowych w sposób wyczerpujący i uwzględniający różne zmienne.

Przykłady projektów polskiej sieci Soil-X-Change, ukazujących jej różnorodność i kluczowe osiągnięcia projektów, które są jej częścią.

Grupa zaangażowana w odbudowę bioróżnorodności, promocję upraw współrzędowych, kreowanie naturalnych metod podnoszenia odporności roślin na choroby i m.in. maksymalne wykorzystanie substancji organicznych do nawożenia gleb.

Promocja produkcji roślinnej bez jakiejkolwiek ingerencji maszyn uprawowych, poza siewnymi. Projekt opiera się na bezpośrednim wysiewie pszenicy i rzepaku ozimego z nasionami wybranymi na żywą ściółkę, następnie wsiewie tych roślin w już istniejącą żywą ściółkę i utrzymanie okrywy gleby.

W projekcie tym opracowano innowacyjne rozwiązanie techniczne siewnika w technologii uprawy konopi w siewie bezorkowym, służącym poprawie plonowania, jakości nasion oraz ochronie gleby, wód i klimatu.

Innowacyjny system zarządzania produkcją roślinną ze szczególnym uwzględnieniem optymalizacji pracy maszyn, nawożenia oraz ochrony bioróżnorodności gleb eksploatowanych rolniczo.

Innowacyjne rozwiązania techniczne w siewniku do podsiewu użytków zielonych, służące poprawie ilości i jakości paszy dla przeżuwaczy oraz ochronie gleb, wód i klimatu.

Wytworzenie nowego genotypu rzodkwi oleistej o korzystnych oddziaływaniach fitosanitarnych, nawozowych, chemiczno-fizycznych oraz retencyjnych. Uprawa nowej generacji rzodkwi oleistej przyczyni się do bardzo potrzebnej biologizacji rolnictwa, poprawiając działanie nawozowe (jako mulcz), strukturotwórcze, retencyjne oraz chemiczne właściwości gleby, a także wykazując efekt fitosanitarny poprzez zmniejszenie populacji pasożytniczych nicieni.

Grupa Operacyjna opracowała innowacyjny system monitoringu i prognozowania agrometeorologicznego oraz operacyjnego planowania nawodnień w gospodarstwach rolnych na Kujawach.

Praca nad innowacyjną maszyną o modułowej budowie z wielozadaniowym przeznaczeniem, a także nad innowacjami technologicznych związanymi z technologią spulchniania, nawożenia i formowania redlin ziemniaka w jednym przejeździe po jego wysadzeniu do gleby, w celu poprawy wyników gospodarczych oraz poziomu innowacyjności procesu produkcji ziemniaka, zwiększenie ochrony środowiska poprzez ograniczenie wykorzystania nawozów mineralnych oraz ograniczenie ich wymywania z gleby, a także łagodzenie zmian klimatu.

(do tej pory jedyny projekt spoza działania Współpraca)

Celem projektu było zwiększenie dostępności soku jabłkowego z polskich sadów. Drobni hodowcy jabłek zapoznali się z informacjami na temat praktyk zrównoważonego rolnictwa. Wykonano również szereg badań gleby, zwrócono też uwagę na zagadnienia bioróżnorodności i konkurencyjności na rynku. 

---

Jeśli bierzecie Państwo udział w projekcie, który dostarcza informacji, na temat poprawy parametrów gleby i korzystacie w jego trakcie z praktyk zrównoważonego zarządzania glebą, zapraszamy do przesłania maila pod adres: a.goldys@cdr.gov.pl

Grupy Operacyjne stanowią podstawę sieci, ale projekty nierealizowane w ramach działania Współpraca, które spełniają wymagania, są również mile widziane. Uczestnictwo w projekcie daje szansę na zaistnienie w środowisku międzynarodowym, poznanie Grup Operacyjnych z innych krajów członkowskich i wypromowanie swoich dokonań. Ponadto, może stać się pierwszym krokiem do nawiązania relacji, które zaowocują wspólnym projektem w przyszłości.

---

Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej projektu:

https://soil-x-change.eu/