W ramach naszego cyklu „Dobre praktyki dla wsi” prezentujemy projekt „Lokalnie i funkcjonalnie” – inspirującą inicjatywę z Pomorza, stanowiącą przykład skutecznego połączenia współpracy lokalnej, innowacyjności i zrównoważonego rozwoju na obszarach wiejskich.

Projekt zrodził się z potrzeby przełamania bariery dostępu do profesjonalnego sprzętu przetwórczego, która dotychczas ograniczała możliwości rozwoju certyfikowanych gospodarstw ekologicznych z Pomorza, specjalizujących się w produkcji zdrowej żywności. Głównym założeniem projektu było stworzenie mobilnej kuchni przetwórczej oraz wspólnego punktu sprzedaży bezpośredniej. Dzięki współdzieleniu specjalistycznego sprzętu uczestniczące gospodarstwa mogły znacząco podnieść wydajność i jakość przetwarzania swoich produktów.

Kluczowym elementem innowacyjnym przedsięwzięcia było opracowanie IsoBase – naturalnej, ekologicznej bazy do napoju izotonicznego stworzonej z owoców, która posiada potwierdzoną osmolalność. W projekcie szczególną rolę odgrywają kobiety – liderki i główne wykonawczynie działań, które prowadzą gospodarstwa, zarządzają kuchnią przetwórczą i sprzedażą.

Cele projektu obejmowały:

• zwiększenie efektywności i jakości ekologicznego przetwórstwa,
• stworzenie wspólnej przestrzeni do przetwarzania i sprzedaży,
• wdrożenie innowacyjnego produktu IsoBase,
• wzmocnienie pozycji kobiet jako liderek obszarów wiejskich,
• promocję zdrowego żywienia i bezpośredniego kontaktu producentów z konsumentami.

Realizacja projektu rozpoczęła się od zakupu środka transportu, który został przekształcony w mobilną kuchnię przetwórczą. Opracowano pierwsze receptury i prototypy IsoBase – bazy izotonicznej powstającej z owoców pochodzących z dziesięciu gospodarstw ekologicznych (m.in. jagody kamczackiej, aronii i truskawek).

Mobilna jednostka została wyposażona w kompletną linię technologiczną do tłoczenia, butelkowania i pasteryzacji soków. Ważnym elementem projektu było partnerstwo z Uniwersytetem Morskim w Gdyni, które umożliwiło przeprowadzenie badań laboratoryjnych, analiz składu, testów osmolalności oraz walidacji jakości mikrobiologicznej, a także opracowanie wysokich standardów higieny i bezpieczeństwa żywności.

Mobilna kuchnia była wykorzystywana do bezpośredniego tłoczenia soków w gospodarstwach tuż po zbiorach, co pozwoliło ograniczyć straty jakościowe i zapewnić pełne wykorzystanie jednostki przez cały sezon.

Równolegle realizowano działania promocyjne i edukacyjne, w tym udział w targach i konferencjach (m.in. Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego), rozwój strony internetowej, organizację warsztatów oraz udział i zwycięstwo w międzynarodowym konkursie EIP Pitching Competition podczas AgriVenture Finland 2025.

Projekt przyniósł wymierne korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe:

• Ekonomiczne: rolnicy uzyskali wyższe dochody i niezależność sprzedażową, zwiększając efektywność oraz wartość dodaną swoich produktów, bez konieczności dużych inwestycji własnych dzięki modelowi współdzielenia sprzętu.
• Społeczne: projekt wzmocnił pozycję kobiet jako decydentek i innowatorek na wsi, zintegrował różne pokolenia (w działania zaangażowano łącznie 40 osób) oraz przyczynił się do budowania lokalnej tożsamości i współpracy między gospodarstwami.
• Środowiskowe: zastosowanie mobilnej kuchni ograniczyło transport i emisję CO₂, a skoncentrowana forma IsoBase sprzedawana w szklanych butelkach znacząco zmniejszyła ślad transportowy.

---

Wdrożone rozwiązania – model mobilnej kuchni przetwórczej, współpraca nauki z praktyką rolniczą oraz silna sieć partnerska – stanowią dobrą praktykę o dużym potencjale replikacji. Projekt „Lokalnie i funkcjonalnie” jest chętnie obserwowany i konsultowany przez rolników oraz grupy operacyjne z innych regionów Polski i Unii Europejskiej.

Więcej informacji o projekcie dostępnych jest w naszej bazie dobrych praktyk — otwórz.