Termin "inteligentna wieś", będący częścią unijnej strategii rozwoju obszarów wiejskich, często wywołuje wiele pytań. Termin ten, zamiast symbolizować sztucznie stworzone społeczności lub technologicznie futurystyczne wioski, nakreśla kompleksową wizję miejscowości wiejskich, która łączy wymiar społeczny, ekonomiczny i technologiczny. Wskazuje na zmianę paradygmatu w kierunku rewitalizacji obszarów wiejskich poprzez inteligentne wykorzystanie lokalnych zasobów, budowanie potencjału cyfrowego, wspieranie inicjatyw społecznościowych i poprawę jakości życia.

Smart Village, czyli podejście inteligentnej wsi, nie polega na wdrożeniu rozwiązania uniwersalnego – oparta jest na potrzebach i potencjale danego obszaru. Ma ona bardzo istotne znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich, zarówno ze względu na nowe możliwości tworzenia miejsc pracy, jak i z punktu widzenia jakości życia na wsi. Promowanie inteligentnych wsi i oferowanie im wsparcia jest istotnym elementem programowania funduszy unijnych w następnych latach.

Polska, wśród krajów UE, zajmuje wyjątkową pozycję dzięki unikalnemu krajobrazowi społeczno-kulturowemu i silnemu zapleczu rolniczemu. Idea Inteligentnych Wsi przekłada się na integrację bogatego dziedzictwa narodowego z początkiem transformacji cyfrowej. Ma ona na celu opracowanie mapy drogowej rozwoju obszarów wiejskich, która łączy dynamiczny potencjał społeczności wiejskich z nowoczesnymi innowacjami, wspierając w ten sposób zrównoważoną i odporną gospodarkę wiejską.

Jednak każda refleksja na temat Inteligentnych Wiosek byłaby niekompletna bez podkreślenia dwóch instrumentalnych polityk, a mianowicie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2023-2027 oraz podejścia LEADER. Stanowią one fundament tej transformacji, zapewniając wsparcie polityczne, finansowe i strategiczne.

Lektura PS WPR na lata 2023-2027 ukazuje ambitny plan dla europejskiego sektora rolno-spożywczego oraz obszarów wiejskich. Jego kluczowe cele obejmują zrównoważoną produkcję żywności, łagodzenie zmian klimatu, ochronę środowiska naturalnego, tętniące życiem społeczności wiejskie i odnowę pokoleniową w rolnictwie. Poprzez płatności bezpośrednie i finansowanie rozwoju obszarów wiejskich, celem Wspólnej Polityki Rolnej jest wzmocnienie społeczności wiejskich poprzez wspieranie ich innowacyjnych i zrównoważonych przedsięwzięć.

Z kolei podejście LEADER, jako strategia rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność, stało się synonimem zarządzania partycypacyjnego. Zapewnia podejście oddolne, zachęcając społeczności wiejskie do opracowywania lokalnych strategii rozwoju. Umożliwia im stawienie czoła wyzwaniom, takim jak dywersyfikacja gospodarcza, rozwój łańcucha wartości, spójność społeczności lub transformacja cyfrowa, poprzez skuteczne wykorzystanie lokalnego potencjału.

Przyjmowanie koncepcji inteligentnych wsi stwarza wiele możliwości. Otwiera drogę do rewitalizacji obszarów wiejskich poprzez wzmocnienie pozycji społeczności, wspieranie innowacji cyfrowych, wzmocnienie sektorów rolno-spożywczych i promowanie zrównoważonych praktyk.

Zachęcamy do odwiedzenia portalu Smart Villages, zawierającego linki do wielu inspirujących inicjatyw w całej Europie, które badają nowe sposoby rewitalizacji usług wiejskich poprzez społeczne i cyfrowe innowacje w takich dziedzinach jak m.in zdrowie, usługi społeczne, edukacja, mobilność, energia i inne.