Każda agencja płatnicza działająca w sektorze rolnym począwszy od roku 2023 zobowiązana jest do wdrożenia Systemu Monitorowania Obszaru [Area Monitoring System – dalej AMS], zopdnie z art. 66 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1306/2013. AMS stanowi część systemu zintegrowanego, w oparciu o który agencja płatnicza, a zatem i Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, udziela dopłat unijnych dla rolników. W szczególności dotyczy to dopłat o charakterze obszarowym związanych z gruntem i prowadzonymi uprawami.

Zgodnie z informacjami udostępnionymi na stronie internetowej ARiMR, AMS bazuje na wykorzystaniu zobrazowań satelitarnych (w szczególności tych darmowych pochodzących z Programu COPERNICUS z satelitów typu Sentinel), które są pozyskiwane z dużą częstotliwością, tj. co 3-8 dni. Dzięki nim można obserwować, co dzieje się na danym polu, m.in. jakie zabiegi agrotechniczne są tam przeprowadzane, jak przebiega proces wzrostu roślin. 

Analizy można przeprowadzać w stosunku do określonego, zdefiniowanego obszaru (w tym działki rolnej) poprzez budowanie specjalnych wskaźników wegetacji roślin, które pozwalają potwierdzić i ocenić pokrycie obszaru roślinnością oraz w określonych przypadkach fazę rozwojową roślin. Gwałtowne skoki tychże wskaźników wskazują na przeprowadzenie w terenie czynności związanych ze zbiorem uprawy czy też przeprowadzeniem innego zabiegu agrotechnicznego (np. orki, która zmieni zarówno sposób prezentacji obszaru na zobrazowaniu jak i spowoduje spadek wskaźników wegetacji roślin). Dzięki temu możliwe jest również określenie przedziału czasu, w którym nastąpiło koszenie (bądź stwierdzenie, że koszenie nie miało miejsca), co jest częstym zobowiązaniem rolników w praktykach rolnośrodowiskowych i ekologicznych. Co więcej, ustalane w kolejnych okresach czasu, wskaźniki wegetacji roślin układają się w czasie w wykres, który jak wykazały badania naukowe jest specyficzny dla danego gatunku rośliny. Dzięki temu, analiza kształtu i przebiegu wykresu, pozwala na rozpoznanie gatunku lub rodzaju uprawy. Rozpoznana w ten sposób uprawa będzie porównywana w przyszłości z uprawą deklarowaną na danej działce przez rolnika, w celu potwierdzenia tej deklaracji.

Ze względu na fakt wykorzystywania ogólnodostępnych, bezpłatnych danych satelitarnych cechujących się określoną małą rozdzielczością skutkującą niską dokładnością w terenie, niemożliwa będzie analiza prowadzenia działalności rolniczej oraz ustalenie uprawy dla wszystkich działek rolnych. W związku z tym, AMS uzupełniany będzie wykorzystaniem również innych narzędzi i usług. W przypadku, gdy niemożliwe okaże się określenie czy na danej działce rolnej prowadzona jest działalność rolnicza bądź niemożliwe będzie określenie gatunku/rodzaju uprawy, wówczas ARiMR wykorzysta inne źródła umożliwiające weryfikację powyższych aktywności/deklaracji. W szczególności ARiMR planuje wykorzystać aplikację do wykonywania zdjęć geotagowanych przez rolników (aplikacja funkcjonuje pod nazwą mobilnaARiMR). 

ARiMR od kilku lat przygotowywała się do uruchomienia systemu AMS. W roku 2023 został on wykorzystany do prowadzenia obserwacji w zakresie podstawowego warunku ubiegania się o płatności obszarowe, tj. prowadzenia działalności rolniczej na gruntach rolnych. Obecnie wyniki z monitoringu wykorzystywane są już w kontrolach administracyjnych wniosków obszarowych oraz zostały udostępnione rolnikom w systemie PUE w dedykowanej zakładce Wyniki monitoringu satelitarnego. 

W kampanii 2024 wyniki w tym zakresie będą przekazywane cyklicznie i poza system PUE informacja o potencjalnych błędach w deklaracji będzie widoczna również w eWnioskuPlus. Wdrożenie tych funkcjonalności, a więc prezentacja wyników z monitoringu satelitarnego będzie stanowiła element systemu wczesnego ostrzegania rolnika o możliwych nieprawidłowościach w deklaracji. System wspierającym zarówno po stronie rolnika jak i ARiMR będzie aplikacja do wykonywania zdjęć geotagowanych. Oznacza to, że zarówno rolnik z własnej inicjatywy będzie mógł potwierdzić swoją deklaracje (analogicznie jak obecnie np. przy ekoschemacie wymieszanie obornika), jak i agencja będzie prowadziła dodatkowe wyjaśnienia w oparciu o źródła alternatywne. Należy podkreślić, że system zdjęć geotagowanych stanowi podstawowe wsparcie dla ostatecznej oceny wyników z monitoringu satelitarnego.

W roku 2024 AMS zostanie rozszerzony o weryfikację upraw i kolejne rodzaje interwencji, gdzie informacja na temat sposobu gospodarowania na gruntach rolnych ma wpływ na spełnienie zobowiązań rolników. Co do zasady, AMS znajdzie zastosowanie w odniesieniu do około 35-40% gospodarstw, których działki rolne deklarowane są do wsparcia obszarowego. Pozostałe gospodarstwa jak i warunki ubiegania się o płatność, które nie mogą zostać zweryfikowane przy wykorzystaniu AMS i narzędzi uzupełniających, będą weryfikowane, na wytypowanej do tego celu reprezentacyjnej próbie, z wykorzystaniem tradycyjnych metod kontroli realizowanych bezpośrednio w terenie.

Więcej informacji o AMS udostępnionych jest na stronie ARiMR [kliknij tutaj]

---

Źródło: ARiMR