Europejski Plan Działania Długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich, zainicjowany przez Komisję Europejską, stanowi strategiczne ramy działania opracowane w odpowiedzi na szereg wyzwań i możliwości stojących przed europejskimi obszarami wiejskimi. Potrzeba jego wprowadzenia została podkreślona w wytycznych politycznych przewodniczącej von der Leyen i jest zakorzeniona w zobowiązaniu UE do zapewnienia harmonijnego rozwoju i zmniejszenia dysproporcji między regionami, zgodnie z art. 174 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Plan działania na rzecz obszarów wiejskich ma stanowić podstawę do uczynienia obszarów wiejskich silniejszymi, lepiej połączonymi, odporniejszymi i zamożniejszymi. Stanowi reakcję na fakt, że obszary wiejskie w całej UE, które w porównaniu z obszarami miejskimi są domem dla starszych pokoleń w wielu krajach, stoją w obliczu wyzwań, takich jak zmniejszająca się populacja, słaba łączność, słabo rozwinięta infrastruktura i ograniczone możliwości znalezienia pracy. Problemy te sprawiają, że europejskie wsie są obecnie mniej atrakcyjnym miejscem do życia i pracy. Jednocześnie jednak uważa się, że aktywnie przyczyniają się do transformacji ekologicznej i cyfrowej w UE, oferując unikalne możliwości zrównoważonego rozwoju wykraczające poza charakterystyczne dla wsi sektory, takie jak rolnictwo i leśnictwo.

Część merytoryczna planu zorganizowana jest wokół czterech bloków działań, dziewięciu inicjatyw przewodnich i piętnastu działań towarzyszących. Mają one zintegrować różne obszary polityki UE, aby osiągnąć wspólne cele, uzupełnione sześcioma działaniami przekrojowymi.

Plan działania określają cztery główne obszary służące stworzeniu obszarów wiejskich, które będą:

Plan kładzie nacisk na wzmocnienie pozycji społeczności lokalnych, udział kobiet i mężczyzn w równym stopniu w procesach tworzenia strategii politycznych i podejmowania decyzji oraz wspieranie innowacji społecznych przy użyciu narzędzi cyfrowych.

Kluczowym celem jest poprawa połączeń między obszarami wiejskimi, podmiejskimi i miejskimi. Obejmuje to utrzymanie lub ulepszenie usług transportu publicznego i pogłębienie infrastruktury cyfrowej.

Podejmowane są wysiłki w celu zachowania zasobów naturalnych, przywrócenia krajobrazów i ekologicznej działalności rolniczej, dzięki czemu obszary wiejskie są bardziej odporne na zmiany klimatu, zagrożenia naturalne i kryzysy gospodarcze. Plan wzywa do sprawiedliwej transformacji ekologicznej i cyfrowej, biorąc pod uwagę potrzeby wszystkich członków społeczności, w tym grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji.

Poprzez dywersyfikację działalności gospodarczej wsi plan zmierza do stworzenia lepiej prosperujących obszarów wiejskich. Wiąże się to z opracowaniem zrównoważonych lokalnych strategii rozwoju gospodarczego, zwiększeniem umiejętności cyfrowych oraz zapewnieniem dostępu do edukacji i szkoleń w zakresie nowych umiejętności i przedsiębiorczości.

Narzędzia i strategie

Dla realizacji planu stworzono szereg strategii i narzędzi, wśród których znajdziemy:

• Pakt na rzecz obszarów wiejskich
   
  • Pakt angażuje różne zainteresowane strony na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym, aby wspierać cele wizji, wzmacniać spójność i odpowiadać na aspiracje społeczności wiejskich. Ma ułatwić wymianę pomysłów i najlepszych praktyk na różnych poziomach zarządzania.
• Wdrażanie i monitorowanie: 
   
  • Komisja zobowiązała się do wspierania i regularnego aktualizowania procesu wdrażania Planu Działania dla Obszarów Wiejskich. Zawiera to również strategię "rural proofing", zapewniającą, że polityki UE są poddawane przeglądowi z perspektywy obszarów wiejskich, by ocenić ich wpływ na zatrudnienie na obszarach wiejskich, wzrost gospodarczy i zrównoważony rozwój.
• Obserwatorium obszarów wiejskich: 
   
  • Obserwatorium obszarów wiejskich zostało powołane przez Komisję w celu usprawnienia gromadzenia i analizy danych na temat obszarów wiejskich, informowania o kształtowaniu polityki i wspierania wdrażania Planu działania na rzecz obszarów wiejskich.
• Konsultacje publiczne i wsparcie: 
   
  • Komisja prowadziła konsultacje społeczne służące zrozumieniu priorytetów i potrzeb mieszkańców obszarów wiejskich. Wyniki pokazały znaczne poparcie wśród obywateli UE dla uwzględniania obszarów wiejskich w decyzjach dotyczących wydatków publicznych, ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury, podstawowych usług, łączności cyfrowej i efektywności środowiskowej rolnictwa.