W ramach kolejnego kroku w kierunku kształtowania przyszłości obszarów wiejskich, 27 państw członkowskich UE formalnie zatwierdziło "Wnioski w sprawie długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich UE". Wraz z tą decyzją, kraje unii otrzymały wytyczne dotyczące kierunków programowych, które należy przyjąć dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, wzrostu gospodarczego i wzmocnienia kapitału społecznego obszarów wiejskich europy.

Krajobrazy wiejskie UE, będące domem dla znacznej części jej ludności, są bastionem dziedzictwa kulturowego i zasobów naturalnych, odgrywającymi kluczową rolę w strukturze gospodarczej Unii. Przyczyniają się w ogromnym stopniu do rozwoju sektorów takich jak rolnictwo, leśnictwo i turystyka, pełniąc kluczową funkcję w zakresie ochrony środowiska i różnorodności biologicznej. Dostrzegając ich potencjał, wizja UE na 2040 r. ma zagwarantować, że nie pozostaną w tyle za dynamicznie zmieniającym się krajobrazem społeczno-gospodarczym Europy.

Powyższa wizja jest wieloaspektowa — nie tylko koncentruje się na poprawie łączności, wspieraniu innowacji i zapewnieniu włączenia społecznego, ale i uznaje potrzebę zindywidualizowanego podejścia do rozwoju obszarów wiejskich. Podejścia, które respektuje zróżnicowane potrzeby i możliwości wsi w całej Europie. Dzięki niemu, Unia zamierza zniwelować przepaść między obszarami miejskimi i wiejskimi, tworząc bardziej zrównoważony i sprawiedliwy model planowania rozwoju.

Od konceptualizacji Planu Działania UE na rzecz Obszarów Wiejskich po ustanowienie Paktu na rzecz Obszarów Wiejskich, każdy element wizji jest zaprojektowany tak, by współgrać na rzecz dobrze prosperującej, zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu społecznemu wiejskiej Europy. Działania podejmowane do 2040 roku służyć będą rewitalizacji i wzmocnieniu jej pozycji, a poniższe zobowiązanie jest tego dowodem.

Stanowisko państw członkowskich UE zostało określone decyzją w ramach Rady UE, która z zadowoleniem przyjęła opisywaną wizję i jej holistyczne podejście. Przez zatwierdzenie dokumentu wniosków, nadała priorytetowe znaczenie inwestycji w transformację ekologiczną i cyfrową, podkreślając konieczność zapewnienia zintegrowanego rozwoju terytorialnego, dywersyfikacji gospodarczej i akceptacji kluczowej roli odgrywanej przez małe i średnie przedsiębiorstwa oraz spółdzielnie. Apeluje o zajęcie się problemem braku usług publicznych i infrastruktury oraz o zwiększenie kwalifikacji i poziomu innowacyjności w celu przeciwdziałania wyludnianiu wsi i wspierania wymiany pokoleń w rolnictwie i poza nim. Uznając kluczową rolę kobiet, opowiada się za zwiększeniem szans zatrudnienia i równością płci, wspierając ich aktywny udział w rolnictwie i rozwoju obszarów wiejskich. 

Stanowisko Rady UE wskazuje również na konieczność zwiększenia zaangażowania obywateli, zapewnienia sprawiedliwych relacji między obszarami wiejskimi i miejskimi oraz zapewnienia uczciwej transformacji. Aby to uzyskać — aby Unia Europejska stała się bliższa obywatelom, niezbędne do tego jest zaangażowanie lokalnych grup działania.

Jednocześnie, podkreśla się konieczność realizacji wizji obszarów wiejskich we współpracy z ich mieszkańcami oraz z wykorzystaniem podejścia ukierunkowanego terytorialnie, na przykład poprzez rozwój lokalny kierowany przez społeczność lub LEADER, a także rozwój inteligentnych wsi. 

Państwa członkowskie z radością przyjęły także plan działania UE na rzecz obszarów wiejskich, podkreślając znaczenie ich stałego monitorowania. Postuluje się zwiększenie spójności i synergii między programami politycznymi, promując wdrożenie "rural proofing" na wszystkich szczeblach, wzywając do wspierania go na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Ponadto podkreśla się wagę danych gromadzonych za pośrednictwem rozszerzonego "obserwatorium obszarów wiejskich", a także uznaje cenny wkład platformy rewitalizacji obszarów wiejskich. 

Kraje wspólnoty potwierdzają kluczową rolę obszarów wiejskich w reagowaniu na wyzwania UE i podkreślają znaczenie odpowiednio dostosowanego do nich finansowania. Aby zapewnić skuteczne wykorzystywanie środków, wzywają do ustanowienia systemu monitorowania służącego ocenie finansowania UE wspierającego obszary wiejskie. Apelują także o ustanowienie ram proceduralnych na początku każdego okresu programowania, dla zapewnienia spójności i synchronizacji programów politycznych. 

Przyjmując bardziej aktywną postawę, Rada UE wzywa Komisję Europejską do sporządzenia kompleksowego sprawozdania na temat długoterminowej wizji obszarów wiejskich. Raport powinien określać możliwości zwiększenia wsparcia, poprawy synchronizacji i wdrożenia ukierunkowanych mechanizmów monitorowania. Dodatkowo, apeluje o przełożenie wizji na określoną strategię UE, co ilustruje zaangażowanie państw członkowskich w zapewnienie zrównoważonej i dostatniej przyszłości dla społeczności wiejskich. 

Na koniec, decyzją Rady zachęca się wszystkie organy administracji i państwa członkowskie do zaangażowania się w pakt na rzecz obszarów wiejskich. W najnowszym dokumencie informacyjnym "Realizacja paktu na rzecz obszarów wiejskich w państwach członkowskich" przygotowanym przez Biuro Wsparcia Paktu na rzecz Obszarów Wiejskich, określono elementy niezbędne do wspierania wspólnych działań na rzecz jego wdrożenia na szczeblu krajowym i regionalnym oraz przyczynienia się do realizacji wizji.

Wizja Unii Europejskiej dla obszarów wiejskich do 2040 r. opiera się na ambitnym, ale pragmatycznym podejściu. Dąży do przekształcenia tych regionów w ośrodki innowacji i zrównoważonego rozwoju, gwarantując przy tym wzmocnienie ich pozycji w szeroko pojętej Europie. U jej podstaw leży kilka kluczowych celów i obszarów działania, z których każdy odnosi się do konkretnych wyzwań i wykorzystuje wyjątkowe możliwości związane z obszarami wiejskimi.

Najważniejsze punkty:

• Zwiększona łączność i cyfryzacja
  • Dostrzegając przepaść cyfrową między obszarami miejskimi i wiejskimi, wizja nadaje priorytet wyeliminowaniu tej luki. Zwiększona łączność cyfrowa jest postrzegana jako czynnik stymulujący wzrost gospodarczy, zapewniający dostęp do usług i poprawiający jakość życia w społecznościach wiejskich.
• Dywersyfikacja działalności w oparciu o zrównoważoną gospodarkę
  • Wychodząc poza tradycyjne modele skoncentrowane na rolnictwie, wizja zachęca do podejmowania zróżnicowanej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich. Oznacza to między innymi wspieranie lokalnej turystyki, przemysłu rzemieślniczego, projektów związanych z odnawialnymi źródłami energii oraz wykorzystywanie biogospodarki.
• Integracja społeczna i rewitalizacja
  • Podejmując wyzwania demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństw i migracja, UE dąży do uczynienia obszarów wiejskich bardziej atrakcyjnymi do życia i pracy. Wiąże się to z poprawą dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i usług społecznych, a także wspieraniem tętniących życiem lokalnych kultur i społeczności.
• Włączenie społeczne i odnowa wsi
  • W odpowiedzi na wyzwania demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństw i procesy migracyjne, UE dąży do uczynienia obszarów wiejskich atrakcyjniejszymi miejscami do życia i pracy. Wymaga to usprawnienia dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i usług socjalnych, a także wsparcia rozwoju lokalnych środowisk i wspólnot.
• Równowaga środowiskowa 
  • Wieś znajduje się w centrum unijnych celów środowiskowych. Realizacja wizji podkreśla znaczenie zrównoważonych praktyk rolniczych, ochrony zasobów naturalnych i przeciwdziałania zmianom klimatu, wpisując się w cele Europejskiego Zielonego Ładu.

By osiągnąć wyznaczone cele, Unia wyznaczyła kilka obszarów działania, wśród których znalazły się m.in. poniżej wymienione.

• Integracja polityki i wielopoziomowe systemy zarządzania
  • Skuteczne wdrożenie wizji wymaga zintegrowania rozwoju obszarów wiejskich z ogólną strategią UE. Wymaga to współpracy na różnych poziomach zarządzania — od lokalnego do ogólnounijnego, tak by głosy mieszkańców obszarów wiejskich docierały do wszystkich stron uczestniczących w kształtowaniu programów politycznych.
• Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS) i inteligentne wioski
  • Wzmacnianie pozycji lokalnych społeczności ma kluczowe znaczenie dla realizacji wizji. Inicjatywy takie jak RLKS / LEADER oraz koncepcja inteligentnych wiosek służą czerpaniu z zasobów społeczności lokalnej i wspieraniu innowacyjności oraz rozwijania oddolnych inicjatyw.
• Inwestowanie w infrastrukturę i usługi
  • Obejmuje to nie tylko dostęp do zasobów cyfrowych, ale także usprawnienie transportu, dostępu do energii, edukacji i opieki zdrowotnej.
• Poprawa dostępności i mobilności
  • Usprawnienie połączeń transportowych z obszarami wiejskimi i w ich obrębie ma kluczowe znaczenie dla integracji gospodarczej i społecznej. Obejmuje to również opracowanie trwałych i łatwo dostępnych rozwiązań w zakresie zwiększania elastyczności.
• Wykorzystanie funduszy i programów UE
  • Efektywne wykorzystanie funduszy UE, zwłaszcza takich, jak Wspólna Polityka Rolna (WPR), Polityka Spójności i Horyzont Europa, ma kluczowe znaczenie dla wspierania i finansowania projektów rozwoju obszarów wiejskich.