Zgodnie z raportem Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) opublikowanym 15 maja, zmiany klimatu coraz częściej skutkują powodziami i suszami, a także pogarszają jakość wody. 

Agencja zaznacza — aby skutecznie przeciwdziałać wpływowi zmian klimatycznych na nasze zdrowie, niezbędne jest przyspieszenie działań oraz lepsza koordynacja między rządami, instytucjami zarządzającymi zasobami wodnymi, oraz podmiotami odpowiedzialnymi za opiekę zdrowotną.

W raporcie Reagowanie na wpływ zmian klimatu na zdrowie ludzkie w Europie: powodzie, susze i jakość wody podkreślono, że wpływ zmian klimatu jest już wyraźnie odczuwalny przez mieszkańców Starego Kontynentu. Jego skutkami są zwiększona liczba zgonów, urazów, epidemii chorób zakaźnych oraz pogorszenie stanu zdrowia psychicznego.

Między 1980 a 2022 rokiem, w 32 krajach europejskich, odnotowano 5 582 zgony wynikające z powodzi oraz 702 zgony spowodowane pożarami.

Obecnie, jeden na ośmiu mieszkańców Europy zamieszkuje rejony zagrożone powodziami rzecznymi, podczas gdy około 30% populacji południowej Europy zmaga się z chronicznym brakiem wody.

Zmiany klimatyczne zwiększają ryzyko narażenia ludności na ekstremalne zjawiska, takie jak powodzie, susze, pożary oraz częściej występujące choroby przenoszone przez wodę i owady. Wśród najbardziej narażonych są osoby starsze, dzieci, ludzie chorzy, osoby o niskich dochodach, rolnicy oraz zespoły ratunkowe.

Biorąc pod uwagę powyższe fakty, raport podkreśla krytyczną potrzebę pilnego wdrożenia obecnych przepisów UE. Dotyczy to w szczególności implementacji różnorodnych europejskich strategii związanych z klimatem, wodą i zdrowiem, ich integracji, oraz wykorzystania dostępnych rozwiązań w ramach wszystkich sektorów i na każdym poziomie administracji rządowej. Ma to kluczowe znaczenie dla ochrony życia oraz zapobiegania negatywnym skutkom zdrowotnym.

Raport Europejskiej Agencji Środowiska ma inspirować do działania poprzez przedstawienie różnorodnych przykładów praktycznych rozwiązań zastosowanych w krajach członkowskich i współpracujących z EEA.

Podstawą dla działań na większą skalę jest głębsza integracja polityki klimatycznej z polityką zdrowotną w państwach członkowskich, a także rozbudowa zasobów i umiejętności w dziedzinie adaptacji do zmian klimatycznych, ze szczególnym naciskiem na poziom lokalny.

Natychmiastowe działania powinny być skoncentrowane na podnoszeniu świadomości społecznej odnośnie zagrożeń i możliwych rozwiązań, idąc w parze z długofalowymi inicjatywami, które obejmują rozwój infrastruktury oraz wykorzystanie rozwiązań opartych na zasobach naturalnych, wymagającymi dokładnego planowania i znaczących inwestycji.

Różnice w podatności różnych grup ludności na zagrożenia, jak również geograficzne zróżnicowanie wpływu, wymagają zastosowania ukierunkowanego podejścia do zapobiegania skutkom zdrowotnym, spowodowanym zmianami klimatycznymi. Aby skutecznie odpowiadać na wyzwania, to podejście powinno opierać się na równych zasadach.

• Powodzie
   
  • Od 1980 do 2022 roku, w 32 krajach członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), zarejestrowano 5 584 zgony spowodowane przez powodzie.
     
  • Aktualnie, około 53 miliony osób (co stanowi 12% ludności Europy) zamieszkuje tereny potencjalnie zagrożone powodzią rzeczną. Mimo częstego występowania zabezpieczeń przeciwpowodziowych, liczba ta wzrosła o 935 000 osób w ciągu ostatniej dekady (2011-2021).
     
  • Jeden na dziewięć szpitali w Europie znajduje się na obszarach potencjalnie narażonych na podtopienia.
• Susze i niedobory wody
   
  • Ze względu na rosnące zapotrzebowanie na wodę oraz częste susze, różne regiony w Europie doświadczają niemal ciągłego deficytu wodnego. Problem ten dotyka nie tylko południowych obszarów kontynentu.
     
  • Przedłużające się fale upałów i suszy ułatwiają rozprzestrzenianie się pożarów, przy czym zjawisko to coraz częściej dotyka nie tylko południe Europy. W latach 1980-2022, w 32 krajach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), pożary bezpośrednio pochłonęły życie 702 osób, a wiele innych osób doświadczyło negatywnych skutków zdrowotnych związanych z wdychaniem dymu pożarowego.
• Spadek jakości wody
   
  • Wzrost temperatur powietrza i wody sprzyja rozwojowi patogenów, co podnosi ryzyko wystąpienia chorób przenoszonych drogą wodną.
     
  • Intensywne opady deszczu podwajają ryzyko pojawienia się niebezpiecznych poziomów patogenów w zbiornikach wodnych, co jest spowodowane zanieczyszczonymi spływami i mieszaniem się z odpływami ściekowymi.
     
  • W nisko położonych regionach wzrost poziomu morza prowadzi do infiltracji słonej wody do wód gruntowych i powierzchniowych, co negatywnie wpływa na jakość upraw.
     
  • Podczas okresów suszy ograniczone przepływy wód powodują wzrost stężeń zanieczyszczeń, co z kolei pociąga za sobą konieczność drogiego oczyszczania ścieków. Dodatkowo, w czasie suszy i wysokich temperatur, zakwity sinic w wodach bogatych w składniki odżywcze stanowią zagrożenie dla jakości wody.

Raport został opublikowany w ramach działań Europejskiego Obserwatorium Klimatu i Zdrowia, opierając się na pracach Obserwatorium i dopełniając je. Publikacja jest następstwem opublikowanej w tym roku europejskiej oceny ryzyka klimatycznego, w której zdrowie publiczne zostało uznane za jeden z najbardziej zagrożonych sektorów.

---

Źródło: Europejska Agencja Środowiska [tłum. własne]