Europejski Kongres LEADER, który odbył się 2-3 października 2024 roku w parku Futuroscope koło Poitiers we Francji, zgromadził liderów oraz przedstawicieli Lokalnych Grup Działania (LGD) z całej Europy. Udział wzięło ponad 440 przedstawicieli z 27 państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) i krajów kandydujących. Polskie grupy reprezentowali przedstawiciele 9 LGD oraz Prezes Polskiej Sieci LGD — Federacji Regionalnych Sieci LGD Piotr Sadłocha. Organizatorem kongresu jest ELARD Europejskie Stowarzyszenie LEADER na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich we współpracy z siecią francuskich lokalnych grup działania LEADER France.

W tym roku kongres poświęcony był współpracy. Celem wydarzenia było nawiązywanie kontaktów, znalezienie partnerów do współpracy lub projektów, poznanie dobrych praktyk, zdobywanie pomysłów, a także podniesienie wiedzy w tym zakresie. Dzięki stworzonej przestrzeni w formie Targów Współpracy uczestnicy dzielili się swoimi doświadczeniami, doradzali sobie nawzajem i nawiązywali kontakty wykraczające poza standardowe relacje, które mogą tworzyć na swoich terytoriach.

W pierwszym dniu kongresu w sesji plenarnej zaproszeni prelegenci nakreślili najważniejsze wyzwania stojące przed regionami wiejskimi oraz rolę współpracy międzynarodowej w realizacji projektów. W tym dniu również ogłoszono wyniki konkursu Cooperation Awards na najlepsze projekty współpracy zrealizowane z działania LEADER w okresie programowania 2014-2020. Do udziału w konkursie zgłoszono 34 projekty z Europy. Członkiem Jury konkursowego była przedstawicielka z Polski Urszula Żelazny z Lokalnej Grupy Działania “Dorzecze Bobrzy”.

Nagrodzono 4 projekty: jeden w głosowaniu publicznym internetowym oraz trzy nagrody przydzieliła komisja konkursowa.

I Nagroda

Pierwsze miejsce zajął projekt 5StarNature – projekt łączył 4 kraje europejskie (Finlandię, Hiszpanię, Estonię i Włochy). Został zapoczątkowany w celu planowania i tworzenia międzynarodowych wydarzeń z zakresu turystyki wiejskiej oraz turystyki przyrodniczej, tworząc międzynarodową sieć lokalnych przedsiębiorców z branży turystycznej i rozpowszechniając dobre praktyki.

II Nagroda

Drugą nagrodę jury otrzymał projekt Flourishing Destinations. Główne pytanie początkujące projekt, który został wdrożony w Belgii, Rumunii i Szkocji brzmiało: Jak możemy sprawić, że lokalna społeczność rozkwitnie poprzez turystykę? Projekt opierał się na ramach teoretycznych stanowiących podstawę nowej wizji turystyki we Flandrii, chociaż nie został on jeszcze przetestowany ani wdrożony w praktyce. Jego celem było wyobrażenie sobie przyszłości, która wykracza poza zwykłe przyciąganie większej liczby gości do regionu lub miejsca docelowego.

III Nagroda

Trzecia nagroda powędrowała do projektu „Boergondische Buren”, międzynarodowego projektu LEADER, celebrującego burgundzkie dziedzictwo, rolnicze korzenie rolników transgranicznych i produkty lokalne. Inicjatywa, wynikająca z prośby rolników i lokalnych przedsiębiorców, miała na celu wzmocnienie połączeń transgranicznych społeczności z regionów Belgii i Niderlandów, stworzenie nowych możliwości sprzedaży i promowanie współpracy.

Nagroda Publiczności

Nagrodę publiczności otrzymał projekt Tierra Minera – innowacyjny projekt, który rewitalizuje historyczne obszary górnicze w tętniące życiem miejsca turystyczne w całej Hiszpanii. Misją projektu była ochrona i celebrowanie bogatego dziedzictwa przemysłowego przy jednoczesnym wspieraniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego i wzmocnienia pozycji społeczności.

Reprezentanci czterech zwycięskich projektów mieli okazję podzielić się nie tylko swoimi wskazówkami i najlepszymi praktykami, ale także tym, co sprawiło, że projekty były wyjątkowe – możliwość nawiązywania kontaktów z partnerami.

W drugim dniu Kongresu odbyło się równolegle dziesięć warsztatów, podczas których miała miejsce wymiana doświadczeń pomiędzy LGDami z całej Europy na tematy związane ze współpracą lokalną i międzynarodową, pracą z osobami młodymi i wykluczonymi oraz innymi problemami i osiągnięciami w realizacji lokalnych strategii.

Poszczególne warsztaty dotyczyły następujących tematów:

1. Praktyczne aspekty współpracy w latach 2021-2027 – omówiono kroki niezbędne do zawiązania udanej współpracy, podkreślając aspekty administracyjne i logistyczne związane z projektami transgranicznymi. Ponadto dyskutowano na temat odpowiedniego planowania, implementacji i ewaluacji projektów współpracy.

2. Współpraca bez granic (UE) – przykłady współpracy LGD z krajami spoza UE, w tym Bałkanów, Macedonii Północnej, Armenii i Ukrainy. Uczestnicy mieli okazję zobaczyć, jak różnorodne są inicjatywy podejmowane w ramach współpracy międzynarodowej oraz jak znaczący wpływ mają na lokalne społeczności.

3. Kryteria kwalifikowalności – dyskusja na temat ujednolicania kryteriów współpracy między różnymi państwami członkowskimi UE była okazją do zrozumienia wyzwań związanych z różnorodnością przepisów. Omówiono wyzwania związane z harmonizacją zasad współpracy między różnymi państwami członkowskimi UE.

4. Niecodzienne tematy – sesja dotyczyła innowacyjnych tematów współpracy, takich jak zrównoważony rozwój i długoterminowa wizja obszarów wiejskich w UE. Przedstawiono w jaki sposób program LEADER przyczynia się do realizacji tych wizji poprzez promowanie współpracy między lokalnymi grupami działania oraz wspieranie inicjatyw, które łączą ekonomiczny rozwój z troską o środowisko i jakość życia mieszkańców.

5. Mały projekt jako punkt wyjścia do współpracy – przedstawiono projekty pokazujące, jak mniejsze inicjatywy mogą mieć duży wpływ, nawet przy ograniczonych zasobach. Mottem warsztatów było hasło: Jesteśmy różnorodni, ale właśnie w tym tkwi nasze bogactwo.

6. Platformy współpracy – rozmowy na temat narzędzi współpracy i platform, takich jak Futurium i BELC Network, miały na celu ułatwienie tworzenia międzynarodowych partnerstw i lepszego wykorzystania istniejących zasobów.

7. Integracja demokratycznego uczestnictwa – eksploracja metod angażowania społeczności lokalnych w projekty rozwoju obszarów wiejskich. Podkreślono kluczową rolę partycypacji obywatelskiej w procesach decyzyjnych oraz wpływ aktywnego udziału mieszkańców na zrównoważony rozwój terenów wiejskich.

8. Wyzwania związane z projektami współpracy – omówiono najczęstsze wyzwania i pułapki, z jakimi spotykają się projekty współpracy w ramach wdrażania programu LEADER, finansowanego ze środków unijnych. Praktycy posiadający doświadczenie w realizacji różnych projektów przedstawili swoje spostrzeżenia oraz wskazówki dotyczące efektywnego zarządzania projektami współpracy.

9. Współpraca jako zasada LEADER – uczestnicy zastanawiali się, jak najlepiej zaangażować mieszkańców do udziału w projektach LGD oraz jak budować trwałe relacje wokół wspólnych celów. Przedstawione przykłady ukazały, że transparentność procesów decyzyjnych oraz regularna komunikacja między LGD a mieszkańcami są fundamentem skutecznej współpracy. Współpraca jako zasada LEADER okazała się kluczowa dla tworzenia trwałych i skutecznych modeli rozwoju lokalnego.

10. Angażowanie młodzieży w działania LEADER – prezentacja poświęcona sytuacji młodych osób na obszarach wiejskich na terenie całej Unii Europejskiej. Dyskusja nt. “wyzwań, przed którymi stoją młodzi ludzie na obszarach wiejskich”. Prezentacja inicjatywy ELARD Młodzieżowa Sieć LEADER  “Youth in LEADER Community”. Jedną z osób, która weszła w skład Zarządu Sieci, jest przedstawiciel z Polski - Piotr Styczeń, reprezentujący Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Świętokrzyskiej i Polską Sieć LGD.

---

Prezentacje z poszczególnych warsztatów — otwórz.

---

W drugim dniu kongresu odbyły się również Targi Współpracy, podczas których zorganizowano:

• biuro pomocy i wsparcia w zakresie współpracy,
• ściankę współpracy i przegląd uczestników,
• stoliki tematyczne do wyszukiwania partnerów,
• przestrzenie konwersacyjne do szybkich randek.

Każdy uczestnik na wejściu otrzymał bransoletkę na rękę w jednym z trzech kolorów, co ułatwiało nawiązywanie kontaktów podczas wydarzenia. Bransoletki miały następujące oznaczenia:

• żółta – mam pomysł i chciałbym się nim podzielić,
• pomarańczowa – szukam inspiracji,
• zielona – szukam partnera.

System ten nie tylko wspierał sieciowanie/networking, ale również umożliwiał łatwe identyfikowanie osób, z którymi warto nawiązać rozmowę w kontekście konkretnych potrzeb projektowych.

Uczestnicy mieli okazję skorzystać z dedykowanej przestrzeni – ściany współpracy, na której mogli wieszać kartki z formularzami poszukiwania partnerów lub pomysłów do realizacji projektów. Ściana ta stała się centralnym punktem wymiany idei, gdzie każdy uczestnik mógł podzielić się swoimi potrzebami, a także zapoznać się z gotowymi propozycjami projektów. Na kartkach znajdowały się różne tematy, takie jak młodzież, seniorzy, czy innowacyjność, co umożliwiało szybkie znalezienie potencjalnych współpracowników lub inspiracji do nowych inicjatyw. Na stworzonej ścianie współpracy ponad 70 podmiotów ogłosiło swoje pomysły i znalazło partnerów do kolejnych projektów.

---

Powyższe informacje opracowano na podstawie notatki przedstawicieli LGD w Polsce uczestniczących w Kongresie – pobierz notatkę.